Навіны раёна

Забароненая зона. Праект "Адраджэнне"

Катастрофа на Чарнобыльскай атамнай электрастанцыі прывяла да выкіду вялікіх аб'ёмаў радыеактыўнага матэрыялу. На ўсёй тэрыторыі 30-кіламетровай зоны 10 траўня 1986 гады магутнасць дозы гама-выпраменьванні перавышала 5 тыс. мкР/ч. У сувязі з гэтым быў вызначаны сектар зоны адчужэння плошчай 170 тыс. га. Насельніцтва было эвакуіравана, а землі выведзены з гаспадарчага карыстання.

ФАТАЛЬНАЯ СПАДЧЫНА

У ліпені 1988 года на тэрыторыі трох найбольш пацярпелых ад катастрофы раёнаў Гомельскай вобласці - Брагінскага, Нараўлянскага і Хойніцкага - быў заснаваны Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалагічны запаведнік. На гэтых землях спынена гаспадарчая дзейнасць чалавека, праводзяцца радыелагічныя даследаванні, вывучаюцца працэсы развіцця прыродных комплексаў. Сёння ПДРЭЗ мае статус дзяржаўнай прыродаахоўнай навукова-даследчай установы. Агульная плошча запаведніка - 217 тыс. га, з якіх 30% - эксперыментальна-гаспадарчая зона, 70% - запаведная, дзе дазволеныя толькі супрацьпажарныя мерапрыемствы. Тут знаходзіцца 96 пакінутых населеных пунктаў, у якіх да аварыі пражывала больш за 22 тыс. чалавек. 51% тэрыторыі ПДРЭЗ займаюць лясы. Аналагаў гэтаму запаведніку ў свеце няма.

Сёння Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалагічны запаведнік знаходзіцца пад кіраваннем Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь. На трох участках размешчаны лясніцтвы, пункты санапрацоўкі персаналу і транспарту, функцыянуюць пажарна-хімічныя станцыі, КПП, на якіх ажыццяўляецца кругласутачнае дзяжурства і інш. Рэалізаваны праект супрацьпажарнай прылады ляснога фонду, які ўключае сістэму супрацьпажарных парываў, мінералізаваных палос, прасек і вадаёмаў, дарог супрацьпажарнага, назіральных вышак.

Калектыў запаведніка налічвае больш за 700 чалавек. Асноўнымі задачамі работнікаў з'яўляюцца прадухіленне пераносу радыенуклідаў на менш забруджаныя тэрыторыі, пажарная ахова, радыяцыйна-экалагічны маніторынг і кантроль змянення радыяцыйнага становішча, абарона навакольнага асяроддзя, навуковая работа і іншае. Паколькі ўнікальная тэрыторыя вабіць сваёй забароненасцю, запаведныя землі абараняюцца ад несанкцыянаванага пранікнення людзей. Зона адчужэння да гэтага часу лічыцца патэнцыйна небяспечнай, таму трапіць сюды можна толькі на абмежаваны час па пропусках, прайшоўшы спецыяльны інструктаж.

ДАСЛЕДАВАННІ ПРАЦЯГВАЮЦЦА

Адміністрацыйны цэнтр запаведніка размешчаны ў горадзе Хойнікі. Навуковая частка знаходзіцца ў адселенай вёсцы Бабчын. У яе склад уваходзяць аддзелы радыяцыйна-экалагічнага маніторынгу, экалогіі раслінных комплексаў і экалогіі фауны, а таксама лабараторыя радыяцыйных вымярэнняў.

У былым населеным пункце Масаны, што за 11 км ад ЧАЭС, створана і ў пастаянным рэжыме функцыянуе назіральная станцыя біякліматычных даследаванняў і кантролю дынамікі радыяцыйнай абстаноўкі. Спецыфічнасць яе месцазнаходжання дазваляе праводзіць даследаванні ў найбольш тыповых для Палесся біягеацэнозах: хвойніках, бярэзніку, чорнаальшаніках, лугах, былых аграцэнозах, якія падвергліся моцнаму радыеактыўнаму забруджванню. Нараўне з гэтым ажыццяўляецца рэгулярнае радыелагічнае абследаванне замкнёных і праточных вадаёмаў, а таксама збор метэаралагічных дадзеных. Арганізавана навуковая дзейнасць па вывучэнні ўплыву радыяцыйнага фактара на жывёльны свет, выконваецца маніторынг экалагічнага і радыяцыйнага стану раёна забруджвання.

Усе навуковыя даследаванні і іншая дзейнасць на тэрыторыі запаведніка праходзяць пад дбайным радыяцыйным кантролем. Ім займаецца аддзел радыяцыйна-экалагічнага маніторынгу. У лабараторыі спектраметрыі і радыёхіміі супрацоўнікі вызначаюць змест радыенуклідаў чарнобыльскага паходжання. Укамплектаваная сучасным абсталяваннем, яна з'яўляецца адной з найлепшых у краіне лабараторый радыяцыйных вымярэнняў. Акрамя таго, запаведнік выкарыстоўваецца ў якасці навуковай пляцоўкі для студэнтаў - будучых радыёлагаў.

Унікальнасць тэрыторыі запаведніка адзначалася неаднаразова. Тут рэалізуюцца міжнародныя праекты, вядзецца работа ў рамках праграм Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі і інш. Але для таго, каб вывучыць гэту тэрыторыю вучоным спатрэбіцца не адзін год. З улікам таго, што бяспечнае знаходжанне ў некаторых месцах вылічаецца хвілінамі. Узровень радыяцыі тут зашкальвае, перавышаючы дапушчальныя колькасці ў тысячы разоў. У ПДРЭЗ сканцэнтравана 30% усяго цэзію і 70% стронцыю, які выпаў на тэрыторыі нашай краіны. З-за забруджвання доўгажывучымі трансуранавымі радыёнуклідамі тэрыторыя запаведніка не можа быць вернута ў гаспадарчае карыстанне ў агляднай будучыні. А вось прыродны рэнесанс тут працягваецца.

ГЕРОІ ЧЫРВОНАЙ КНІГІ

Запаведнік - гэта не толькі зона забруджвання і адчужэння. З адыходам з гэтых месцаў людзей на гэтай тэрыторыі стварыліся ідэальныя ўмовы для аднаўлення і развіцця жывёльнага і расліннага свету. Сёння ў запаведніку жыве 59 відаў млекакормячых, 280 птушак, 29 рыб, 11 земнаводных, 7 паўзуноў. Тут налічваецца 1251 від раслін, 18 з іх, а таксама 6 рэдкіх відаў жывёл (рысь, барсук, мядзведзь, зубр, два віды соні) занесены ў Чырвоныя кнігі: Міжнародную і Беларусі. Больш за 40 відаў жывёльнага свету адносяцца да ліку рэдкіх або знікаючых.

На запаведнай тэрыторыі насяляюць каня Пржэвальскага, белавежскія зубры. Тут знаходзіцца найбуйнейшая ў Еўропе папуляцыя еўрапейскай балотнай чарапахі - 70 тыс. асобін.

Адмысловую прывабнасць запаведніку надае Прыпяць. І не толькі эстэтычна. У басейне ракі сканцэнтраваны натуральныя балотныя і поймавыя ландшафты, якія маюць асаблівую каштоўнасць для агульнаеўрапейскіх біясферных працэсаў, якіх у Еўропе ўжо няма. Натуральная працяканне прыродных працэсаў, аднаўленне прыродных ландшафтаў Палесся, спрыяльна адбіваюцца на стане папуляцый фонавых відаў фауны, ствараюць перадумовы для павелічэння колькасці рэдкіх відаў. Таму для захавання жывёльнага і расліннага свету спецыялістамі праводзіцца шырокі спектр навукова-даследчых работ.

ГАСПАДАРЧАЯ ДЗЕЙНАСЦЬ

За гады свайго існавання запаведнік унёс уклад у распрацоўку метадаў рэабілітацыі забруджаных радыенуклідамі тэрыторый.

У рамках выканання даручэнняў Кіраўніка дзяржавы атрымала далейшае развіццё эксперыментальна-гаспадарчая дзейнасць. За 36-гадовы перыяд тут створаны пчолапасекі, гадавальнікі для вырошчвання пасадачнага матэрыялу, ажыццяўляецца нарыхтоўка і перапрацоўка драўніны, арганізавана развядзенне коней. Вядзецца работа па арганізацыі і правядзенні палявання, вядзенні рыбалоўнай гаспадаркі на рацэ Прыпяць. Уладкаваны інфармацыйна-экалагічныя экскурсійныя маршруты. У эксперыментальнае карыстанне ўведзена 700 га былых сельскагаспадарчых угоддзяў для вытворчасці кармоў і вырошчвання сельскагаспадарчых культур.

Важна, што ўся рэалізуемая прадукцыя адпавядае ўстаноўленым нарматывам па ўзроўні радыеактыўнага забруджвання.

Досвед усёй праводжанай працы ў запаведніку важны і патрэбен не толькі нашай краіне. Ён актыўна выкарыстоўваецца і іншымі дзяржавамі ў плане развіцця зямель ва ўмовах радыеактыўнага забруджвання.

Крыніца: https://narovlya.by/novosti/zapretnaya-zona-proekt-vozrozhdenie/